SỔ GHI NỢ

 Tiệm tạp hóa nhỏ nằm nép mình dưới tán cây bàng già giữa làng. Mái tôn rỉ sét, bức tường loang lổ vôi, chiếc bảng hiệu cũ kỹ chỉ còn vài nét chữ mờ “Tạp hóa bà Tư”. Dù chẳng có gì đặc biệt, tiệm vẫn sáng đèn mỗi chiều, vẫn có người tạt vào mua gói mì, chai dầu ăn, hay đơn giản là ngồi trên ghế gỗ lim lụp xụp để kể chuyện đời.Người đứng quầy là bà Tư, một người đàn bà gầy gò, tóc bạc như mây, hay đeo cặp kính dày cộp và luôn nở nụ cười hiền. Người ta quen gọi bà là “bà nội cả làng” – vì ai cũng từng được bà cho thiếu, hoặc cho không.Khi Nhã – đứa cháu nội duy nhất của bà – từ thành phố trở về để chịu tang, tiệm tạp hóa vẫn mở, nhưng người đứng quầy không còn nữa. Bà Tư vừa mất vì một cơn đột quỵ nhẹ vào sáng hôm qua, ngay sau khi kê lại vài bao mì cho đứa nhỏ hàng xóm đến mua nợ.Tiệm đóng cửa. Nhã lặng người giữa căn nhà cũ, nơi cô từng quậy phá cả tuổi thơ, chạy quanh các kệ hàng, rồi được bà nựng bằng viên kẹo dẻo.Giờ tất cả im lặng. Chỉ còn mùi long não và tro nhang.Chiều hôm sau, khi đang dọn dẹp lại tủ quầy, Nhã phát hiện một cuốn sổ bìa đỏ cũ nằm ép giữa hai hộp bánh quy.Trang đầu tiên đề ba chữ: "Sổ ghi nợ."Cô chần chừ một chút rồi mở ra.Không phải vài tên. Là hàng chục. Mỗi cái tên được bà nắn nót bằng nét chữ già, hơi run:“Hương – thiếu 5 gói mì, 1 chai nước mắm.Bé Tý – thiếu 3 cây bút chì.Ông Sáu – gạo 5kg, trả khi có lúa.Loan – đường 1kg, trứng 6 quả. Bị chồng bỏ, nuôi hai con nhỏ. Không tính.”Mắt Nhã nhòe đi.“Thằng Duy – tháng này chưa có tiền ăn học. Cho thiếu gạo, mắm, muối, ít cá khô.Ghi lại để nhớ. Không đòi.”“Bà Ba bị đau chân, không đi chợ được. Gửi rau, trứng mỗi tuần. Ghi cho vui thôi.”Trang cuối cùng viết bằng bút bi xanh nhạt:“Còn sống thì còn giúp. Mình nghèo ít, người ta nghèo nhiều. Mỗi người một tay, là làng sống được.”Nhã bật khóc. Cô không biết là khóc cho bà, hay cho cả những kiếp người lặng lẽ trong cuốn sổ ấy.Một tuần sau đám tang, tiệm tạp hóa mở lại. Lần này, là Nhã đứng sau quầy. Cô không bán nhiều, nhưng vẫn giữ nguyên sổ nợ.Bữa đó, thằng Tý bước vào, tay cầm đồng năm ngàn, lí nhí hỏi:— “Cô ơi... có kẹo không?”Nhã cười, cúi xuống lấy một nắm bỏ vào túi giấy:— “Có chớ. Bà nội mày gửi lại nè.”Rồi cô chỉ lên cái bảng nhỏ mới gắn trước cửa tiệm:"Tiệm Tạp Hóa Bà Tư – Nợ được. Yêu thương nhiều hơn tiền bạc."Người trong làng dần biết chuyện. Những người từng ghi nợ ngày trước tìm đến, không để trả tiền, mà để kể lại:— “Bà Tư cho tui nợ suốt năm hạn, con bệnh. Giờ nó lớn, làm bác sĩ rồi.”— “Tôi từng xấu hổ không dám bước vào tiệm, mà bà cứ giả vờ đưa nhầm hàng rồi bảo ‘cầm đi, để hư thì phí’.”— “Bà ấy... không chỉ bán hàng. Bà ấy giữ cho cả làng một chút niềm tin.”Mỗi lần Nhã mở cuốn sổ, cô không thấy những khoản tiền mất đi. Cô thấy từng gương mặt, từng cảnh đời, từng ơn nghĩa mà bà nội cô đã gieo.Và giờ, cô tiếp tục gieo. Bằng một nụ cười, một gói mì thiếu, hay một cái gật đầu: “Mai trả cũng được, không sao đâu con.”Tiệm tạp hóa bé xíu vẫn nằm đó, giữa làng, giữa lòng người – nơi những món hàng nhỏ được trao đổi bằng niềm tin, và những con nợ chưa bao giờ bị gọi tên – chỉ được ghi lại để thương, để nhớ, để hiểu rằng đôi khi, cho đi là cách bà nội đã sống một đời đầy đủ nhất.